Αριστοτέλειος θεωρία περί σεισμών

Η συνεχώς παρούσα αναθυμίαση ακολουθεί κατά κανόνα την ώθηση που της δίνει η πηγή της έτσι ώστε όλη μαζί εισορμά προς στα μέσα η εξορμά προς τα έξω....Οι περισσότεροι και μεγαλύτεροι σεισμοί γίνονται τη νύχτα. Εκείνοι της ημέρας γύρω στο μεσημέρι. Το μεσημέρι υπάρχει κατά κανόνα μεγαλύτερη νηνεμία(διότι όταν ο ήλιος έχει τη μεγαλύτερη ισχύ καταχωνιάζει την αναθυμίαση στη γη, και έχει τη μεγαλύτερή του δύναμη το μεσημέρι), οι νύχτες έχουν μεγαλύτερη νηνεμία από τη μέρα, λόγω της απουσίας του Ηλίου, ως εκ τούτου η αναθυμίαση εισρέει εκ νέου μέσα στη γη, όπως ακριβώς η άμπωτης, κατ' αντίθετη έννοια προς την εξωτερική παλίρροια, και αυτό σημειώνεται κυρίως τα ξημερώματα. Διότι εκείνη ακριβώς τη στιγμή είναι που αρχίζουν να πνέουν και οι άνεμοι. Αν, λοιπόν , συμβαίνει η πηγή τους να αλλάζει κατεύθυνση, όπως ο Εύριπος, και κατευθύνεται προς το εσωτερικό, επειδή αυξάνεται η ποσότητα του υγρού, το αποτέλεσμα θα είναι ένας ισχυρότερος σεισμός.
Εξ άλλου, οι πιο ισχυροί σεισμοί γίνονται σε περιοχές όπου η θάλασσα παρουσιάζει ρεύματα ή η γη είναι σπογγώδης και σπηλαιώδης. Γι' αυτό και γίνονται στις ακτές του Ελλησπόντου, στην Αχαία, στη Σικελία και στην Εύβοια σε περιοχές αυτού του είδους, καθότι θεωρείται ότι η θάλασσα σχηματίζει υπόγεια αυλάκια. Τα θερμά νερά της Αιδηψού προέρχονται από μια αιτία αυτής της φύσης .΄Όσον αφορά τις περιοχές που αναφέραμε, οι σεισμοί προκαλούνται κυρίως λόγω της στενότητας των περασμάτων. Πράγματι , εκεί σηκώνεται ισχυρός άνεμος και, λόγω της μεγάλης ποσότητας θαλασσίου νερού που καταποντίζεται, απωθείται και πάλι προς τη γη , ενώ το φυσικό θα ήταν να πνέει από αυτήν. Οι περιοχές με σπογγώδες υπέδαφος γνωρίζουν πολλούς σεισμούς, επειδή συσσωρεύουν μέσα τους πολύ μεγάλη ποσότητα αερίων...
...Κατά τις περιόδους μεγάλων βροχών, η εσωτερική αναθυμίαση γίνεται σημαντικότερη και καθώς η έκκριση τούτη εγκλωβίζεται σε πολύ στενό χώρο και συμπιέζεται μεγάλη δύναμη σε περιορισμένο χώρο, δεδομένου ότι οι κοιλότητες είναι γεμάτες νερό, όταν ο αέρας αρχίσει να ισχυροποιείται από τη συμπίεση της τεράστιας μάζας σε μικρό χώρο, πέφτει με δύναμη πνέοντας πάνω στη γη και την κινεί βίαια. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι, όπως ακριβώς τα ρίγη και οι σπασμοί προκαλούνται στον οργανισμό μας λόγω της δύναμης της αναπνοής που εγκλωβίζεται μέσα μας, έτσι και ο άνεμος λειτουργεί μέσα στη γη και προκαλεί παραπλήσια αποτελέσματα, και ο ένας σεισμός μοιάζει με ρίγος, ο άλλος με σπασμό και ότι γίνεται μπορεί να συγκριθεί με αυτό που συμβαίνει συχνά μετά την ούρηση (το σώμα διατρέχεται από ένα ρίγος, που οφείλεται στο ότι το εξωτερικό αέριο εισδύει μαζικά στο εσωτερικό. το ίδιο συμβαίνει στη γη...
...Πρέπει, λοιπόν, να παραδεχθούμε ότι και η φωτιά, που σχηματίζεται μέσα στη γη, οφείλεται στη σύγκρουση που αναφλέγει τον αέρα, ο οποίος έχει προηγουμένως κατακερματισθεί σε μικρά κομμάτια...
...Όταν, πράγματι, επίκειται η παρεμβολή της Γης, το φως και η θερμότητα από τον Ήλιο, χωρίς να έχουν εκλείψει εντελώς από τον αέρα, εξαφανίζονται σιγά σιγά, γίνεται νηνεμία, καθώς ο άνεμος μετατοπίζεται και εισχωρεί στο έδαφος, με αποτέλεσμα να γίνεται σεισμός πριν από την έκλειψη. Διότι σηκώνονται άνεμοι πριν από τις εκλείψεις, κατά το σούρουπο πριν από τις εκλείψεις του μεσονυκτίου, κατά τα μεσάνυχτα πριν από τις πρωινές εκλείψεις. Αυτό συμβαίνει λόγω της μείωσης της θερμότητας που απορρέει από τη Σελήνη, όταν η περιστροφή της τη φέρνει κοντά στο σημείο όπου, όταν φτάσει, θα γίνει έκλειψη. Μόλις εξαφανιστεί αυτό που κρατούσε και διατηρούσε σε ηρεμία τον αέρα, ξαναρχίζει αυτός να κινείται και γίνεται άνεμος, με κάποια καθυστέρηση σε σχέση με την έκλειψη...
...Ο θόρυβος όμως προηγείται της κίνησης, επειδή αποτελείται από σωματίδια που είναι λεπτότερα από τον άνεμο και διέρχονται καλύτερα μέσα απ' όλα τα σώματα. Όταν ο άνεμος είναι λόγω της ελαφρότητάς του, πολύ λεπτός για να σείσει το έδαφος, η μεγάλη διεισδυτική του ικανότητα τον καθιστά ανίκανο να προκαλέσει σεισμό, επειδή όμως πέφτει πάνω σε στερεές και κοίλες επιφάνειες κάθε σχήματος, βγάζει διαφόρους ήχους, έτσι ώστε, όπως λέγουν οι τερατολόγοι, να δημιουργείται κάποτε η εντύπωση ότι η γη μουγκρίζει...
....Όταν λοιπόν, ο άνεμος είναι πολύς, κινεί τη γη με οριζόντια δόνηση, που μοιάζει με ρίγος. Σε σπάνιες περιπτώσεις και σε κάποιες περιοχές, παρουσιάζεται ένα είδος παλμού, μια κίνηση από πάνω προς τα κάτω και από κάτω προς τα πάνω. Για τον λόγο αυτόν είναι σπανιότερο αυτό το είδος των σεισμών, δεδομένου ότι δεν είναι εύκολο να συγκεντρωθεί έτσι σε τόσο μεγάλη ποσότητα το αρχικό αίτιο, διότι η ποσότητα αναθυμίασης είναι πολύ μεγαλύτερη σε μήκος απ' ότι σε βάθος...